Είναι από τα ωραιότερα νησιά των Κυκλάδων με ανάγλυφο τοπίο και δομημένο περιβάλλον υψηλής αισθητικής. Η βορεινή της πλευρά είναι απότομη και ακατοίκητη. Το υπόλοιπο νησί είναι αρκετά εύφορο σε σχέση με άλλα κυκλαδονήσια και συγκεντρώνει τις καλλιέργειες κυρίως στο κεντρικό οροπέδιο όπου και οι περισσότεροι οικισμοί. Στο λόφο του Αγ. Ανδρέα υπάρχει μυκηναϊκή ακρόπολη και στον οικισμό "Κάστρο" στην ανατολική ακτή τμήματα ακρόπολης του 6ου π.Χ. αι. Το Κάστρο είναι αμυντικός οικισμός πάνω σε λόφο με οχυρωματική μεσαιωνική δομή. Οι άλλοι κυριώτεροι επτά οικισμοί (συγκεντρωμένοι στο κεντρικό οροπέδιο) είναι παραδοσιακοί και εκτός από το Κάτω Πετάλι, γραμμικής μορφής. Ένας βασικός κεντρικός πεζόδρομος από βορρά προς νότο ενώνει τον Αρτεμώνα, τον Αϊ-Λουκά, το Πάνω Πετάλι, την Απολλωνία και την Καταβατή. Λίγο πιο ξέχωρα είναι τα Εξάμπελα και το Κάτω Πετάλι. Το πλέγμα αυτό με την ανοιχτή του μορφή ξεδιπλωμένη στους λόφους προσφέρει περιβάλλον εράσμιο με ομοιογενή κυβιστική αρχιτεκτονική μπλεγμένη με το φυσικό τοπίο σ΄ένα ενιαίο πλαστικό σύνολο. Στοιχειώδεις εξοχικοί οικιστικοί πυρήνες ψαράδων και αγγειοπλαστών υπάρχουν στις παραλίες.

Μετά την επανάσταση, το 1836, η πρωτεύουσα του νησιού μεταφέρεται από το Κάστρο στην Απολλωνία. Το Κάστρο μπαίνει πια οριστικά στην περίοδο της παρακμής. Στα νεώτερα χρόνια και μέχρι τις μέρες μας η μετανάστευση, η αστυφιλία και η εκβιομηχάνιση των αστικών κέντρων οδήγησαν σε σημαντική μείωση του πληθυσμού και σε μαρασμό του νησιού.

Η σημερινή μορφή των οικισμών της Σίφνου δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά επομένως η αξία προστασίας και διατήρησης της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι μεγάλη. Ο οικισμός του Κάστρου αγωνίζεται με αξιοπρέπεια στην απομόνωσή του να διατηρήσει σημάδια της παλιάς αίγλης και έχει σήμερα αλλοιωθεί αρκετά ως προς την εξωτερική εμφάνιση των σπιτιών, παραμένει όμως σίγουρα ένα ενδιαφέρον δείγμα οικισμού μεσαιωνικής πολεοδομικής δομής. Έχει ανεπτυγμένη βιοτεχνία αγγειοπλαστικής.