Στοιχεία Τόπου

Επίπεδα τόπων:
Επιλογές:

Σχεδίαση επιφανειών
Κωδικοί τόπων
Οικισμοί

Χαρτογραφικό υπόβαθρο:

Open cycle map
Open Street map
Κτηματολόγιο Α.Ε.

Γενικά Στοιχεία

Όνομα Ανάβατος
Κατηγορία Τόπου Τοπίο (ΤΙΦΚ)
Κωδικός Τόπου AT5011039
Κύριος Χαρακτήρας
Βιότοπος
Φυσικό Τοπίο
Δομημένο Τοπίο
Διοικητική Υποδιαίρεση Νομός Χίου
Δήμος-Κοινότητα Ομηρουπολης
Συνολική Έκταση (ha) 430.99
Χερσαία Έκταση (ha)
Συνολική Περίμετρος (km) 8.7
Μέγιστο Υψόμετρο (m) 606.0
Ελάχιστο Υψόμετρο (m) 100.0
Ένταξη στο Υπάρχον Θεσμικό Πλαίσιο
Αρχαιολογικός Χώρος
Διατηρητέος Οικισμός/Διατηρητέα Κτίσματα
Παραδοσιακός Οικισμός
Εικόνες από "Ανάβατος". Πατήστε πάνω στις μικρογραφίες για μεγέθυνση.


Χαρακτηριστικά

Τύπος Τοπίου
Βραχώδεις Σχηματισμοί/Ορθοπλαγιές
Βυζαντινά/Μεσαιωνικά κτίσματα
Εκκλησίες/Μοναστήρια
Ελαιώνας
Κτίσματα Τουρκοκρατίας
Οικισμός ομοιόμορφος με φυσικό τοπίο (π.χ. πέτρα, ξύλο)
Οικισμός σε κορυφή υψωματος
Οικισμός σε πλαγιά λόφου
Πευκοδάσος χαμηλού υψομέτρου
Φαράγγι
Φρυγανότοπος
Χωριό/Οικισμός
Κλίμα
Αραιές βροχοπτώσεις
Ισχυροί άνεμοι
Μεγάλη ηλιοφάνεια
Ξηρασία
Γεωλογία

Ασβεστόλιθοι.

Περιγραφή Τόπου

Το τοπίο κόβει κυριολεκτικά την ανάσα καθώς διασχίζοντας κανείς το πυκνό πευκοδάσος βλέπει ξαφνικά μπροστά του το καστροχώρι, επιβλητικό, πάνω σε βραχώδες έξαρμα με απότομες πλαγιές. Ο οικισμός αναπτύσσεται αμφιθεατρικά στο απότομο έδαφος και πάνω στην ακρόπολη στο χείλος του βαράθρου. Τα σπίτια του οικισμού από γκρίζα αργολιθοδομή, αλλά ερειπωμένα και άλλα διατηρημένα, γίνονται ένα με το βράχο και δημιουργούν ένα σύνολο με μία μοναδική εικόνα νεκρής πολιτείας μέσα σ' ένα επιβλητικό και άγριο περιβάλλον. Η θέση είναι φυσικά οχυρή με απότομους, κάθετους κρημνούς (χαράδρα) από τις τρεις πλευρές και μία μοναδική πρόσβαση από τη βορεινή πλευρά, απ' όπου υπάρχει και κτισμένο τείχος. Ο δρόμος ασφαλτοστρωμένος σήμερα, ανηφορίζει σα φίδι στην πλαγιά του λόφου. Στο τέρμα του στην είσοδο του οικισμού, βλέπει κανείς κανα-δυό σπίτια αναστηλωμένα από τους ιδιοκτήτες του και ένα καφενείο. Ο οικισμός, και κατ΄επέκταση και ο βράχος, κορυφώνεται με ένα μεγάλο, βαρύ, κυβικό, αναστηλωμένο κτίσμα, την εκκλησία, τα σπίτια του όλα ιδιωτικά και ορισμένα αναστηλωμένα, είναι στενομέτωπα, με όροφο πάντοτε και με οριζόντιο ξύλινο δώμα. Ο ερειπωμένος μεσαιωνικός οικισμός βρίσκεται στην πλαγιά και την κορυφή λόγου, δίπλα σε ένα εντυπωσιακό φαράγγι. Αρχικά το χωριό ήταν κτισμένο σε μιά μικρή κοιλάδα ανατολικότερα, και καταστράφηκε από τους πειρατές. Ξανακτίστηκε στη σημερινή οχυρή του θέση και καταστράφηκε κατά τα γεγονότα της καταστροφής της Χίου (1822) από τους Τούρκους. Οι κάτοικοί του σφαγιάσθηκαν φρικτά και ελάχιστοι κατάφεραν να διαφύγουν από το φαράγγι προς τα Ψαρά. Οι ελάχιστοι που διασώθηκαν επέστρεψαν και διατήρησαν τη ζωή στο χωριό λίγα χρόνια ακόμα. Ένας καταστροφικός σεισμός στα 1881 ολοκλήρωσε την καταστροφή του χωριού. Σήμερα ελάχιστοι κάτοικοι μένουν στην είσοδο του παλιού οικισμού σε νέα σπίτια. Τα λιθόκτιστα σπίτια του μεσαιωνικού οικισμού έχουν ιδιόμορφη φρουριακή αρχιτεκτονική με μικρά ανοίγματα, έχουν πυκνή δόμηση και στην κορφυή του λόφου ένα τμήμα του οικισμού περιβάλλεται από προστατευτικό τείχος. Στην ανατολική πλευρά του χωριού έξω από το κάστρο υπάρχει ένα τριόροφο κτίριο με πολλές χρήσεις. Ο πρώτος όροφος ήταν ελαιοτριβείο. Ο δεύτερος Διδακτήριο (Σχολείο) και δεξαμενή νερού και ο τρίτος η εκκλησία της Παναγίας. Στην περιοχή του κάστρου η συντηρημένη εκκλησία του Ταξιάρχη. Από το κάστρο φαίνεται πανοραμικά το φαράγγι με απότομες πλαγιές και βραχώδεις σχηματισμούς που καλύπτονται από αραιά άτομα και συστάδες τραχείας πεύκης και φρύγανα.

Κατάσταση Τόπου Καλή
Εγκατάλειψη οικισμών Πλήρης
Τάση Κατάστασης Τόπου Αργή υποβάθμιση
Ιστορία και εξέλιξη του τόπου

Το φρούριο χρονολογείται στον 16ο αι. Ο Ανάβατος, χωρίς κεντρικό αμυντικό πύργο, δε μνημονεύεται από τις γενουατικές πηγές και ασφαλώς δεν ανήκει στα μεσαιωνικά χωριά μιας και όλα τα κτίσματά του ανήκουν στην όψιμη τουρκοκρατία. Πιστεύεται ότι ιδρύθηκε για λόγους στρατιωτικούς για την επίβλεψη των έρημων δυτικών ακτών του νησιού και την πρόβλεψη αιφνιδιαστικής επιθέσεως. Στη βυζαντινή εποχή και στην τουρκοκρατία έδινε άφθονη ξυλεία στα ναυπηγεία της Κωνσταντινούπολης. Άκμασε κατά τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας και δέχθηκε μεγάλα πλήγματα το 1822 (όπου καταστράφηκε με τη σφαγή της Χίου από τους Τούρκους) και το 1881 (από τον ισχυρό σεισμό του Μαρτίου). Κατασκευή μερικών νέων σπιτιών στους πρόποδες του λόφου τις τελευταίες 10ετίες. Συντήρηση μερικών σπιτιών του παλαιού οικισμού. Συντήρηση της εκκλησίας του Ταξιάρχη.

Σημεία με καλή Θέα

Από το κάστρο στηνκορυφή του λόφου φαίνεται πανοραμικά το φαράγγι.

Μονοπάτια Περίπατοι

Στα δρομάκια του οικισμού και στην κορυφή του λόφου.


Αξίες

Οικολογική Αξία
Εξαίρετη Φυσική Κατάσταση
Σημαντικοί Τύποι Βλάστησης
Κοινωνικοοικονομική/πολιτιστική Αξία
Επιστημονική έρευνα
Ιστορικό Ενδιαφέρον
Ιστορικός / Πολιτισμικός Τουρισμός
Καλλιτεχνικό Ενδιαφέρον
Οικοτουρισμός
Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική
Σύνδεση με Λαϊκή Παράδοση
Τουριστικό ενδιαφέρον
Φυσιολατρικό ενδιαφέρον
Αισθητική Αξία
Ενδιαφέροντα Φυσικά, Οικολογικά, Γεωμορφολογικά Στοιχεία
Ιδιαίτερη Φυσική Ομορφιά
Καλαίσθητα Ανθρωπογενή Στοιχεία
Πανοραμική θέα
Σπάνιος Τύπος Τοπίου
Σχόλιο για τις αξίες

Ο Ανάβατος θεωρείται ο Μυστράς του Αιγαίου. Εδώ μπορεί κανείς να μελετήσει καλύτερα (λόγω βαθμού διατήρησης) την οχύρωση των βορειόχωρων της Χίου. Φημίζεται για τις μαγκούρες, το μέλι και τα αρωματικά του βότανα.


Κίνδυνοι

Απειλές/διαταραχές
Ακαλαίσθητη αρχιτεκτονική
Αλλη απειλή/διαταραχή
Κυνήγι
Πυρκαγιά
Στύλοι ΔΕΗ, ΟΤΕ κλπ.
Τουρισμός
Σχόλιο για τις απειλές-διαταραχές

Ο τουρισμός μέχρι στιγμής λειτουργεί θετικά για τον οικισμό. Υφίσταται πάντα ο κίνδυνος της αλλοίωσης των κτισμάτων από επεμβάσεις ανεξέλεγκτες. Η μεγαλύτερη όμως απειλή είναι η εγκατάλειψη των κτισμάτων.

Τρωτότητα

Ιδιαίτερα ευαίσθητο δομημένο και φυσικό τοπίο.

Προτεραιότητα προστασίας Πρωτεύουσα

Πανίδα και Χλωρίδα

Χαρακτηριστικά Ενδιαιτήματα
Γυμνοί βράχοι, κρημνοί ενδοχώρας
Ιθαγενές δάσος κωνοφόρων
Φρύγανα
Αξιόλογα Φυτά
Αξιόλογα Θηλαστικά
Αξιόλογα Πτηνά
Αξιόλογα Αμφίβια / Ερπετά
Αξιόλογα Ψάρια
Αξιόλογα Ασπόνδυλα
Σχόλια για τα είδη