Περιγραφή Τόπου |
Το τοπίο κόβει κυριολεκτικά την ανάσα καθώς διασχίζοντας κανείς το πυκνό πευκοδάσος βλέπει ξαφνικά μπροστά του το καστροχώρι, επιβλητικό, πάνω σε βραχώδες έξαρμα με απότομες πλαγιές. Ο οικισμός αναπτύσσεται αμφιθεατρικά στο απότομο έδαφος και πάνω στην ακρόπολη στο χείλος του βαράθρου. Τα σπίτια του οικισμού από γκρίζα αργολιθοδομή, αλλά ερειπωμένα και άλλα διατηρημένα, γίνονται ένα με το βράχο και δημιουργούν ένα σύνολο με μία μοναδική εικόνα νεκρής πολιτείας μέσα σ' ένα επιβλητικό και άγριο περιβάλλον. Η θέση είναι φυσικά οχυρή με απότομους, κάθετους κρημνούς (χαράδρα) από τις τρεις πλευρές και μία μοναδική πρόσβαση από τη βορεινή πλευρά, απ' όπου υπάρχει και κτισμένο τείχος. Ο δρόμος ασφαλτοστρωμένος σήμερα, ανηφορίζει σα φίδι στην πλαγιά του λόφου. Στο τέρμα του στην είσοδο του οικισμού, βλέπει κανείς κανα-δυό σπίτια αναστηλωμένα από τους ιδιοκτήτες του και ένα καφενείο. Ο οικισμός, και κατ΄επέκταση και ο βράχος, κορυφώνεται με ένα μεγάλο, βαρύ, κυβικό, αναστηλωμένο κτίσμα, την εκκλησία, τα σπίτια του όλα ιδιωτικά και ορισμένα αναστηλωμένα, είναι στενομέτωπα, με όροφο πάντοτε και με οριζόντιο ξύλινο δώμα. Ο ερειπωμένος μεσαιωνικός οικισμός βρίσκεται στην πλαγιά και την κορυφή λόγου, δίπλα σε ένα εντυπωσιακό φαράγγι. Αρχικά το χωριό ήταν κτισμένο σε μιά μικρή κοιλάδα ανατολικότερα, και καταστράφηκε από τους πειρατές. Ξανακτίστηκε στη σημερινή οχυρή του θέση και καταστράφηκε κατά τα γεγονότα της καταστροφής της Χίου (1822) από τους Τούρκους. Οι κάτοικοί του σφαγιάσθηκαν φρικτά και ελάχιστοι κατάφεραν να διαφύγουν από το φαράγγι προς τα Ψαρά. Οι ελάχιστοι που διασώθηκαν επέστρεψαν και διατήρησαν τη ζωή στο χωριό λίγα χρόνια ακόμα. Ένας καταστροφικός σεισμός στα 1881 ολοκλήρωσε την καταστροφή του χωριού. Σήμερα ελάχιστοι κάτοικοι μένουν στην είσοδο του παλιού οικισμού σε νέα σπίτια. Τα λιθόκτιστα σπίτια του μεσαιωνικού οικισμού έχουν ιδιόμορφη φρουριακή αρχιτεκτονική με μικρά ανοίγματα, έχουν πυκνή δόμηση και στην κορφυή του λόφου ένα τμήμα του οικισμού περιβάλλεται από προστατευτικό τείχος. Στην ανατολική πλευρά του χωριού έξω από το κάστρο υπάρχει ένα τριόροφο κτίριο με πολλές χρήσεις. Ο πρώτος όροφος ήταν ελαιοτριβείο. Ο δεύτερος Διδακτήριο (Σχολείο) και δεξαμενή νερού και ο τρίτος η εκκλησία της Παναγίας. Στην περιοχή του κάστρου η συντηρημένη εκκλησία του Ταξιάρχη. Από το κάστρο φαίνεται πανοραμικά το φαράγγι με απότομες πλαγιές και βραχώδεις σχηματισμούς που καλύπτονται από αραιά άτομα και συστάδες τραχείας πεύκης και φρύγανα. |
Ιστορία και εξέλιξη του τόπου |
Το φρούριο χρονολογείται στον 16ο αι. Ο Ανάβατος, χωρίς κεντρικό αμυντικό πύργο, δε μνημονεύεται από τις γενουατικές πηγές και ασφαλώς δεν ανήκει στα μεσαιωνικά χωριά μιας και όλα τα κτίσματά του ανήκουν στην όψιμη τουρκοκρατία. Πιστεύεται ότι ιδρύθηκε για λόγους στρατιωτικούς για την επίβλεψη των έρημων δυτικών ακτών του νησιού και την πρόβλεψη αιφνιδιαστικής επιθέσεως. Στη βυζαντινή εποχή και στην τουρκοκρατία έδινε άφθονη ξυλεία στα ναυπηγεία της Κωνσταντινούπολης. Άκμασε κατά τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας και δέχθηκε μεγάλα πλήγματα το 1822 (όπου καταστράφηκε με τη σφαγή της Χίου από τους Τούρκους) και το 1881 (από τον ισχυρό σεισμό του Μαρτίου). Κατασκευή μερικών νέων σπιτιών στους πρόποδες του λόφου τις τελευταίες 10ετίες. Συντήρηση μερικών σπιτιών του παλαιού οικισμού. Συντήρηση της εκκλησίας του Ταξιάρχη. |