Μαστιχοχώρι. Μεσαιωνικός οικισμός του 14ου-15ου αιώνα. Ιδρύθηκε από τη συνοίκιση διάσπαρτων οικισμών, με την προστασία των Γενουατών για την ασφάλεια των καλλιεργητών της μαστίχας. Ο πύργος στο κέντρο του οικισμού έχει κατεδαφισθεί και στη θέση του οικοδομήθηκε η εκκλησία του Μεγάλου Ταξιάρχη. Πυκνοδομημένος οικισμός με λιθόδμιτα διόρροφα σπίτια κυβικού σχήματος. Στενοί δρόμοι και καμάρες που ενώνουν τα απέναντι σπίτια. Βαρυές και επιμελημένες κατασκευές που άντεξαν για αιώνες. Ένα μοναδικό φρουριακό αρχιτεκτονικό σύνολο. Το γύρω τοπίο έχει μαλακούς λόφους, πλαγιές και μικρές πεδιάδες με ελαιώνες, σκίνα και χαμηλές καλλιέργειες. Η αρχική μορφή του μεσαιωνικού οικισμού χαρακτηρίζεται από ένα κλειστό πεντάπλευρο σχήμα, στις εξωτερικές γωνίες του οποίου υπάρχουν μικροί κυκλικοί πύργοι, και ένας πυκνότατος πολεοδομικός ιστός. Έξω από το συμπαγή και οχυρωμένο αυτό πυρήνα κτίστηκαν σε οψιμότερη εποχή και άλλα σπίτια. Ο οικισμός έχει μόνον μία είσοδο και μία έξοδο. Το αμυντικό τείχος σχηματίζεται από τους εξωτερικούς τοίχους των ακραίων κατοικιών στους οποίους δεν υπάρχουν ανοίγματα. Οι μικρές διαστάσεις των ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων, η απουσία δένδρων, η επέκταση των δωματίων πάνω από τους δρόμους και οι συνεχείς λιθόκτιστες προσόψεις τονίζουν τον έντονο φρουριακό χαρακτήρα. Στο κέντρο του οικισμού υψωνόταν αμυντικός πύργος, στη θέση του οποίου σήμερα βρίσκεται η εντυπωσιακά μεγάλη εκκλησία του Ταξιάρχη. Έτσι δεν υπάρχει η μεσαιωνική σχέση των θρησκευτικών κτηρίων με το πολεοδομικό σύνολο. Το οδικό δίκτυο είναι ακανόνιστο, με στενούς δρόμους και αδιέξοδα ή cul-de-sac. Οι δρόμοι γύρω από την πλατεία είναι στρωμένοι με καλντερίμι. Αυτοκίνητα δεν κυκλοφορούν μέσα στον οικισμό. Οι καμάρες και τα δωμάτια που σκεπάζουν κατ΄αποστάσεις τους δρόμους επαυξάνουν την εντύπωση του λαβυρίνθου. Κινούμενος κανείς στους δρόμους έχει συνεχείς εκπλήξεις και καθοδηγείται αναγνωρίζοντας τις κατά περίπτωση ιδιομορφίες των αποτελεσμάτων του φυσικού φωτισμού σε αυτούς. Η ενιαία στάθμη των δωμάτων, η πυκνή συνεχής δόμηση, η κάποια ανεξαρτησία κατόψεων ισογείου και ορόφου και η δημιουργία κατοικήσιμων χώρων πάνω από τους δρόμους δημιουργούν την εντύπωση μεγαλοκατασκευής, δηλαδή ενιαίου κελύφους με κατοικίες και κινήσεις.

Η μόνη αλλαγή από τους αιώνες είναι η κατεδάφιση του κεντρικού πύργου και ορισμένων κυκλικών πύργων που υπήρχαν στις γωνίες του οικισμού. Τα Μεστά μνημονεύονται στα τέλη του 15ου αι. Σημειώνονται, επίσης, ως κάστρο σε χάρτη του 1422. Τα οχυρώματα και η γενική διάταξη του πολεοδομικού ιστού χρονολογούνται στη Γενουατοκρατία (προ του 1566), όμως δεν είναι γνωστό σε ποιό ποσοστό τα σωζόμενα σπίτια είναι τόσο παλιά.

Στα στενά δρομάκια με τις καμάρες και στην πλατεία.

Είναι ο καλύτερα διατηρούμενος μεσαιωνικός οικισμός στην Ελλάδα. Ανήκει στα Μαστιχοχώρια. Ο κυριότερος οικισμός της Χίου (και από τους σημαντικότερους σ΄όλη την Ελλάδα) όπου μπορεί να μελετηθεί η μεσαιωνική πολεοδομία και αρχιτεκτονική, μιας και είναι άριστα διατηρημένος. Διασώζει δείγματα αρχιτεκτονικής τεχνοτροπίας με "ξυστά". Σώζονται τμήματα του μεσαιωνικού φρουρίου στην είσοδο του χωριού. Σημαντική η εκκλησία του Παλιού Ταξιάρχη (το παλαιότερο μνημείο του οικισμού) με ξυλόγλυπτο τέμπλο (1833) άριστο δείγμα Χιώτικου ξυλογλυπτικού εργαστηρίου. Στη γύρω περιοχή έχουμε κυρίως ελιές και μαστιχόδενδρα (είδος σχίνου), αλλά και κυπαρρίσια, πεύκα, ευκαλύπτους, καλλιέργειες και χαμηλή θαμνώδη βλάστηση.

Τα καλώδια της ΔΕΗ και του ΟΤΕ υποβαθμίζουν την αυθεντική μεσαιωνική εικόνα. Πρέπει να γίνουν υπόγεια. Ο τουρισμός μέχρι στιγμής λειτουργεί θετικά, χρειάζεται όμως προσοχή και έλεγχος της σχέσης του με τον οικισμό.