Μέσα σ΄ ένα καταπράσινο τοπίο με έδαφος που κατρακυλά από τις πλαγιές των λόφων μέχρι τις ακτές έχουμε κτιριακά συγκροτήματα συγγενών, τειχισμένες οχυρές εγκαταστάσεις μπέηδων-καπετάνιων, κτιριολογικούς τύπους και εξέλιξη αυτών στον 18ο και 19ο αι. και νεώτερη πολεοδομική εξέλιξη ενός δυναμικού παραλιακού κέντρου. Ίσως στη Ενετοκρατία κλάδοι της οικογένειας των Τρουπιάνων δημιούργησαν την οχυρή εγκατάσταση της Πάνω Καρδαμύλης, πάνω σε έναν πλατύ βράχο, στη συμβολή δύο μεγάλων χειμάρρων. Τρία υπο-συγκροτήματα διατεταγμένα γύρω από αυλές, αποτελούν την εγκατάσταση που είναι περιτειχισμένη, έχει σχήμα τριγωνικό και σ΄αυτήν δεσπόζουν ένας πενταόροφος πολεμόπυργος και το περήφανο πυργοειδές κωδωνοστάσιο του μεγαλοπρεπούς ναού του Αγ. Σπυρίδωνα. Αντίκρυ από την οχυρή εγκατάσταση του βράχου της Πάνω Καρδαμύλης, συσπειρώθηκαν προεπαναστατικά άλλοι 4 οικογενειακοί πυρήνες, που αποτέλεσαν την κάτω Καρδαμύλη. Ανάμεσα στα εξήντα κτίρια που χτίστηκαν σταδιακά σε 25 στρέματα περίπου, σώζονται αρκετά προεπαναστατικά σπίτια. Ξεχωρίζουν ακόμη, αν και μετασκευασμένοι, ορισμένοι δυνατοί προεπαναστατικοί πύργοι-πυργοκατοικίες. Μετεπαναστατικά, πάνω στο δρόμο που συνέδεε τους παλιούς αυτούς οικισμούς με το λιμάνι αναπτύχθηκε ο νεότερος οικισμός σε γραμμική επέκταση με εμπορικά καταστήματα και ευρύχωρα σπίτια, με νεωτερικά και νεοκλασικά στοιχεία.

Σ΄αυτή τη θέση άκμαζε ομώνυμη πόλη από την προϊστορική ήδη εποχή.

Η περιοχή Καρδαμύλης με τις Υ.Α. χαρακτηρίζεται: 1) ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους γιατί αποτελεί ένα αξιόλογο φυσικό τοπίο με πλούσια βλάστηση, μέσα στο οποίο εντάσσονται χαρακτηριστικά δείγματα της εξέλιξης της μανιάτικης κατοικίας και 2) ως ιστορικός τόπος λόγω της σημασίας που έχει για την ιστορία της αρχιτεκτονικής και γενικότερα για την ελληνική ιστορία, επειδή η γη της, κατοικούμενη από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα, είναι πλούσια σε μνημεία όλων των εποχών και η ιστορία της πλούσια σε γεγονότα.

Εγκατάλειψη και αλλοίωση παλαιών κτισμάτων.